ks. prof. Jan Czuj (1886/1957)

teolog, specjalista w zakresie patrystyki, wykładowca Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, profesor i trzykrotny dziekan Wydziału Teologii Katolickiej Uniwersytetu Warszawskiego, organizator i pierwszy rektor Akademii Teologii Katolickiej.

Święcenia kapłańskie – 1912. W roku 1916 ukończył studia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, habilitację uzyskał na Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie, Do 1929 r. wykładał patrologię i homiletykę na KUL. W 1938 roku objął katedrę patrologii z homiletyką na Wydziale Teologii Katolickiej UW. W okresie międzywojennym był bardzo aktywny na polu społecznym i politycznym: działał m.in. w Naczelnym Komitecie Narodowym i Komitecie Obrony Kresów, był wiceprezesem Towarzystwa Gimnastycznego Sokół (1918-1920), posłem na Sejm RP (1923-1935) z ramienia Stronnictwa Katolicko-Ludowego, którego był prezesem. W czasie II wojny światowej zaangażowany w tajne nauczanie w Warszawie. Po wojnie, w 1948 – w dowód uznania za zasługi dla Polski, Kościoła i nauki – otrzymał godność szambelana papieskiego. Jego postawa po 1949 r. budzi kontrowersje z powodu przystąpienia do ruchu „księży patriotów”, popierających zmiany zachodzące w Polsce Ludowej.

W tym okresie ks. Czuj stanął na czele Komisji Intelektualistów i Działaczy Katolickich przy Polskim Komitecie Obrony Pokoju, a także przewodniczył zjazdowi (1953 w Lublinie) księży związanych z Ruchem Społeczno-Politycznym Katolików PAX, który zaaprobował rządowy dekret o obsadzaniu stanowisk kościelnych, w przeciwieństwie do Episkopatu Polski wyrażającego sprzeciw w słynnym liście „non possumus”, co stało się jednym z głównych powodów aresztowania i internowania Prymasa Wyszyńskiego w 1953 roku.

Ks. Czuj sprawował funkcję rektora ATK w latach 1954-56 w sytuacji braku pełnej akceptacji dla uczelni ze strony Konferencji Episkopatu Polski, a przede wszystkim prymasa Stefana Wyszyńskiego, co wynikało z okoliczności jej powstania oraz niespełnienia kanonicznego wymogu zatwierdzenia przez Stolicę Apostolską. Jego kadencja rektorska skończyła się wraz ze zmianami politycznymi w kraju w 1956 roku. Zmarł 9 sierpnia 1957. Pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.